KARABAĞ
 


Dağlık Karabağ (Azerice: Dağlıq Qarabağ, Ermenice: / Lernayin Gharabagh), Güney Kafkasya'da, günümüzde hukuken Azerbaycan Cumhuriyeti'ne bağlı  tarihi bölge. Günümüzde, Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin işgali  sonucunda fiilen ayrılıkçı Ermeniler tarafından kurulan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti nin egemenliği altındadır.



1991'de Rusya'nın desteğini alan ayrılıkçı yönetim tarafından ilan edilen de facto "Dağlık Karabağ Cumhuriyeti" Ermenistan dahil, hiçbir ülke veya uluslararası kuruluş tarafından tanınmamaktadır

Bu bölge, Sovyetler Birliği döneminde, 1923'ten 1989'a kadar Dağlık Karabağ Sovyet Sosyalist Özerk Bölgesi (Oblast) adını taşıyordu. 1991-1993 yıllarında, Rusların desteği ile Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş olup bu işgal günümüzde de sürmektedir. Dağlık Karabağ bölgesi tamamen Azerbaycan toprakları içinde kalmasına rağmen Ermeni ayrılıkçılar Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki Azerbaycan'a ait bölgeyi de işgal ederek bir tampon bölge oluşturmayı başarmışlar ve Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasında bağlantı kurmuşlardır.


Bölgenin yüzölçümü 4.400 km²'dir ve 1989 yılında nüfusu 145.593 Ermeni (%76,4), 42.871 Azeri (%22,4), (Yezidiler dahil), Rus, Rum, Süryani den oluşuyordu. 1992-93 Savaşından sonra nüfusunun %95 Ermeni olmuştu. Bölgenin merkezi Stepanakert (Azerice: Hankendi) diğer büyük kenti ise Şuşi (Azerice: Şuşa)’dır.


Azerbaycan'ın resmî tarih anlayışı, Dağlık Karabağ'ın eski çağlardaki adı "Albanya" olup bölgede yaşamış olan Kafkas Albanyalılarının Azerilerin atalarından olduğu savunmaktadır.

Ermenistan, Dağlık Karabağ'ın Ermenilerin ataları olan antik bir Hristiyan krallığının parçası olduğunu savunmaktadır. Buna kanıt olarak da bölgedeki kiliseler gösterilir. Azeri tarihçiler ise bahsi geçen kiliselerin Hristiyan Albanyalılara ait olduğunu iddia ederler.Bölgeye İslamiyet yaklaşık bin sene önce gelmiştir.


Osmanlı-Safevi savaşları döneminde Karabağ

1578 Osmanlı-Safevi seferinden sonra Osmanlı hakimiyeti altına girdi ve Berda, Hacın, Ahıstâbâd  Dizak, Hakâri ve Varand sancaklarından oluşan “Vilâyet-i Gence Karabağ” kuruldu. Ancak bir süre sonra Safevîlerin hakimiyeti altına girdi.

1722-1724’da Rusya İmparatorluğunun bölgeye girmesiyle gerginlik yaratıldı. Osmanlı Azerbaycan’ı işgal ederek Rusların Kafkasya'ya inmesini önlemeye çalıştı ve 1724 Antlaşmasında Karabağ Osmanlı’ya verildi. 1731’den başlayan Osmanlı-İran savaşı neticesinde 1736’da İran'a bağlandı.

Karabağ Hanlığı

 

18. yüzyıldan sonra Karabağ Hanlığı’nın sınırları içinde yer alıyordu. Hanlığın hükümdarı İbrahim Halil Han idi.

Bölgenin Rusya'ya geçişi

1813 yılında imzalanan Gülistan Antlaşması ile Dağlık Karabağ Rusya İmparatorluğu 'na verildi. 1822 yılında Karabağ Hanlığı ortadan kaldırıldı. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı ve 1804 - 1813 İran - Rus Savaşı sırasında bu bölgeye Anadolu’dan ve İran’dan Ermeni göçü yaşandı


Sovyetler Birliği ile Karabağ 
 
1917 Ekim Devriminden sonra Ermeniler ile Azeriler arasında çatışma başladı. Eylül 1918’de Enver Paşa tarafından gönderilen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu bölgeye girdi. Mondros Mütarekesinin ardından İngilizler tarafından geçici olarak işgal edildikten sonra 1919’da Azerbaycan’a bağlanmıştır.Anastas Mikoyan da bölgenin Bakü'ye bağlanmasını istedi. Azerbaycan Komünist Partisi’nin kurduğu üç kişilik araştırma heyetinin sunduğu rapora dayanarak 30 Haziran 1921’de Özerk Bölgesi’nin kuruluşu kararlaştırıldı ve 24 Temmuz 1923’te Özerk Bölgesi ilan edilmiş ve kararı uygulamaya konulmuştur.

1989 yılında Azerbaycan parlamentosu kararıyla bölgenin özerkliği kaldırıldı.

Çatışmalar

1990’ların başlarında bölgede etnik çatışmalar başladı. Ermenistan’ın Karabağ’ı kendi sınırlarına katma isteğini açıklamasının ardından bu çatışma Ermenistan ve Azerbaycan arasında savaşa dönüştü. 1991 yılında Kafkasya'da yeni cumhuriyetlerin birbiri ardına bağımsızlıklarını ilan ettiği dönemde Rusya tarafından boşaltılan üslerden elde edilen ağır silahlar, savaşta dengenin Ermenistan'dan yana ağır basmasına neden oldu.

Ermenistan, Dağlık Karabağ bölgesini ve bu bölgenin çevresindeki altı ilçeyi (rayon) işgal etti ve 1 milyona yakın insanı katletti. Dağlık Karabağ ayrılıkçı yönetimi bu arada, 1991 yılında bağımsızlığını ilan etti. Ancak bu bağımsızlık ve kurulan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, Ermenistan Cumhuriyeti dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır.

Bu savaşı sona erdiren ateşkes antlaşması 1994 yılında Bişkek kentinde imzalandı.

Müzakereler

Ermenistan Dışişleri Bakanı Vartan Oskanyan ile Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov barışçıl bir çözüm bulunması için müzakerelere halen devam etmektedirler. Türkiye bu görüşmelerde arabuluculuk görevi yapmaktadır

 
  Bugün 1 ziyaretçi (6 klik) kişi burdaydı!  
 
www.kafkasyalim.tr.gg